استعاذه در تلاوتیکی از آداب تلاوت قرآن استعاذه است که به بیان آن می پرداذیم. ۱ - معنای استعاذهاستعاذه در لغت «پناه بردن» و به عبارت دیگر «پناهنده شدن به خدا از شر بدی‌ها و شیطان» است. قاری قرآن قبل از تلاوت قرآن از خدای بزرگ در خواست می‌کند که او را از شر شیطان حفظ کند تا قرائتش از روی ریا و خودنمایی نباشد بلکه هنگام خواندن قرآن با حضور قلب بوده و آیات قرآن در او اثر بگذارد. ۲ - الفاظ استغاذهبرای استغاذه بهتر است این عبارت خوانده شود: «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم»از شیطان رانده شده به خدا پناه می‌برم. کسی که قرآن می‌خواند از هر جای قرآن باشد، اول، وسط و یا آخر سوره باشد قبل از گفتن «بسم الله الرحمن الرحیم» مستحب است عبارت بالا را قرائت کند. بعضی از مفسران قرآن و علمای علم قرائت الفاظ دیگری را هم برای استعاذه عنوان نموده‌اند، ولی بهترین کلام، همان عبارت بالاست. ۳ - دلایل استعاذهدو دلیل برای این مطلب ارائه می‌شود: دلیل اول: خداوند در سورة نحل ، آیة ۹۸ به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) چنین خطاب می‌کند: «فاذا قرات القرآن فاستعذ بالله من الشیطان الرجیم». هنگامی که قرآن می‌خوانی، از شر شیطان مطرود، به خدا پناه بر. عبارت «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم» به خاطر کوتاه بودن کلمات و نزدیک تر بودن به آیه مورد نظر، از سایر الفاظ بهتر است. دلیل دوم: لفظ برگزیدة قراء سبعه است. ابن جزری «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم» را لفظ برگزیدة همه قراء می‌داند. مفسر عالیقدر شیعه، مرحوم طبرسی نیز آن را نظر عدة زیادی از قاریان ذکر می‌کند. ۴ - استعاذة حقیقیامام صادق (علیه‌السّلام) در روایتی می‌فرماید: «اغلقوا ابواب المعصیة بالاستعاذة و افتحوا ابواب الطاعة بالتسمیة». [۴]
سفینة البحار، شیخ عباس قمی، دار المرتضی، بیروت، ج۲، ص۴۱۷.
درهای معصیت را با استعاذه ببندید و درهای اطاعت را با تسمیه (بسم الله الرحمن الرحیم) باز کنید. آیا پناه بردن به خدا از شیطان و بستن درهای معصیت با گفتن الفاظ استعاذه میسر است. یعنی اگر ما هنگام تلاوت قرآن گفتیم: اعوذ بالله من الشیطان الرجیم، شیطان دیگربه حریم تلاوت ما وارد نمی‌شود؛ زیرا در پناه خدای قرآن قرار گرفته‌ایم؟ یا این که به همراه گفتن الفاظ، باید با تمام وجود به خدا پناهنده شویم، و از او کمک بخواهیم؟ ۵ - استعاذه در کلام امام خمینیدر این زمینه از کلام عالم عامل وعارف بالله حضرت امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) استعانت می‌گیریم: از آداب مهمة قرائت... استعاذه از شیطان رجیم است که خار طریق معرفت و مانع سیر و سلوک الی الله است؛ و این استعاذه و پناه بردن، با لقلقة لسان وصورت بی روح ودنیای بی آخرت تحقق پیدا نکند؛ چنان چه مشهود است که این لفظ را کسانی هستند که چهل/ پنجاه سال گفته و از شر این راهزن نجات نیافته، و در اخلاق و اعمال بلکه عقاید قلبیه از شیطان تبعیت و تقلید نموده‌اند. اگر درست پناه برده بودیم از شر این پلید، ذات مقدس حق تعالی که فیاض مطلق و صاحب رحمت واسعه و قدرت کامله و علم محیط و کرم بسیط است ما را پناه داده بود و ایمان و اخلاق و اعمال ما اصلاح شده بود. [۵]
آداب الصلاة، امام خمینی، چاپ اول، مؤسسه تنظیم و نشر آثار، ۱۳۷۰، ص۲۲۱.
۶ - پانویس
۷ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «قرائات از دیدگاه روایات». رده‌های این صفحه : مقالات اندیشه قم
|